Podstawowym założeniem, leżącym u podłoża metody Tomatisa jest odróżnienie słuchania od słyszenia. Wg Tomatisa słyszenie to proces bierny, który zależy od sprawności naszego narządu słuchu. Jest to recepcja (odbiór) dźwięków otoczenia i nie wymaga świadomego przetwarzania. To że ktoś słyszy nie oznacza, że słucha, gdyż słuchanie (percepcja dźwięków) jest procesem aktywnym. Jest to umiejętność świadomego odbierania bodźców dźwiękowych i czerpania z nich informacji. Wg. Tomatisa słuchanie jest wyrazem chęci komunikowania się z otoczeniem, otwarciem na świat zewnętrzny. Pojęcie słuchanie Tomatis utożsamia z pojęciem uwagi słuchowej.

Uwaga słuchowa jest wyższą funkcją słuchową. Jest to zdolność do wybiórczego nastawienia analizatora słuchowego na określony rodzaj bodźców. Umożliwia świadomy odbiór sygnałów dźwiękowych, ich interpretację oraz czerpanie z nich informacji do podejmowania adekwatnych działań. Uwaga słuchowa umożliwia skuteczną komunikację z otaczającym światem.

Prawidłowo funkcjonująca uwaga słuchowa jest jak filtr, który oddziela informacje istotne dla danego człowieka od tych, dla niego nieistotnych. Przy czym warto zwrócić uwagę, iż dla każdego mogą to być różne informacje. Decyzja o tym co ważne, a co nie, jest sprawą indywidualną i zależy ściśle od sytuacji życiowej w jakiej w danym momencie znajduje się człowiek, od jego życiowych doświadczeń i aktualnego stanu emocjonalnego.

Wg Tomatisa nabywanie umiejętności słuchania jest procesem, który na poszczególnych etapach rozwoju może zostać zaburzony przez różnorodne czynniki.

Przyczyny zaburzeń uwagi słuchowej:

• powikłania w okresie ciąży i w okresie okołoporodowym,
• nawracające zapalenia uszu,
• wszelkie traumatyczne przeżycia, urazy emocjonalne na każdym etapie rozwoju,
• adopcja, wczesne oddzielenie od matki, rozłąka z rodzicami
• zaburzenia słuchu (obwodowe, przewodzeniowe, centralne)

Objawy zaburzeń uwagi słuchowej:

• nadwrażliwość na dźwięki, zaburzenia koncentracji, mylenie podobnie brzmiących słów, błędna interpretacja pytań i poleceń, konieczność częstego powtarzania poleceń i nieumiejętność zapamiętania poleceń wieloczłonowych;
• słaba kontrola własnej mowy, monotonne wypowiedzi, zaburzenia płynności i wyrazistości wypowiedzi, ubogi zasób słów, mylenie liter lub
  odwracanie ich kolejności, słabe rozumienie tekstu czytanego, problemy z czytaniem na głos, problemy z głoskowaniem, nieumiejętność czystego śpiewania;
• trudności związane z funkcjami motorycznymi: brak poczucia rytmu, niewyraźne pismo, mylenie strony prawej i lewej, problemy z organizacją i strukturą ruchu, mieszana dominacja;
• trudności z porannym wstawaniem, trudności z utrzymaniem odpowiedniego poziomu energii, męczliwość, poczucie przytłoczenia, uleganie przygnębieniu, bierność lub nad aktywność;
• trudności w funkcjonowaniu społecznym, mała tolerancja na frustrację, brak wiary w siebie, nieśmiałość, tendencja do wycofywania się, drażliwość, niedojrzałość, brak motywacji do nauki i pracy, negatywne nastawienie do nauki i pracy.

Umiejętność słuchania wpływa na to, jak odbieramy i postrzegamy otaczający nas świat. Odgrywa zasadniczą rolę w percepcji mowy oraz w procesie uczenia się. Uwaga słuchowa jak już wcześniej wspomniałam może ulec zaburzeniom i prowadzić do różnego rodzaju zakłóceń od łagodnych po bardzo poważne w zakresie mowy i komunikacji, emocji, nauki uniemożliwiając tym samym korzystanie z naszego potencjału i powodując trudności w funkcjonowaniu społecznym, szkolnym, zawodowym i rodzinnym. Uwaga słuchowa może zostać również odzyskana, ponieważ jest umiejętnością używania zmysłu słuchu intencjonalnie, w celu uczenia się i komunikowania. Jednym ze skutecznych sposobów reedukacji w zakresie uwagi słuchowej jest trening uwagi słuchowej A. Tomatisa.

Źródło:
Materiały szkoleniowe CAPF-Centrum Audio-Psycho-Fonologii
Metoda Tomatisa. Publikacja końcowa projektu „Uwaga! Sposób na sukces”
Gdańsk 2013